BIP Poradni

Zastosowanie metody NLP do terapii uczniów z dysleksją rozwojową

I. Wprowadzenie.

NLP powstało w latach 70 - tych XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Jego twórcami byli Richard Bandler i John Grinder. Bandler zajmował się informatyką i psychologią, Grinder - lingwistyką.

Obu interesowało odkrywanie i badanie czynników wywołujących trwałe zmiany w zachowaniu. Dlatego rozpoczęli wspólne badanie nad różnymi metodami psychoterapii. Obserwowali sesje terapeutyczne najbardziej skutecznych terapeutów, jak światowej sławy terapeutki rodzin Virginii Satir, Fritza Perlsa (twórcy Gestalt), Miltona Ericksona (słynnego hipnoterapeuty).

Bandler i Grindler doszli do wniosku, że terapeuci ci stosowali podobne reguły pracy. Uznali więc, że skoro jeden człowiek może czegoś dokonać, mogą też dokonać tego inni. Ważne jest tylko poznanie strategii danego działania. Na podstawie swoich badań opracowali model postępowania i nazwali go Neurolingwistycznym Programowaniem (NLP). Poszczególne człony nazwy oznaczają:

II. Główne założenia NLP.

  1. Badacze przyjęli założenie, że każdy człowiek tworzy własną, subiektywną mapę zjawisk otaczającego świata.
    Świat stanowi nieskończoną liczbę możliwych wrażeń zmysłowych, a my jesteśmy zdolni spostrzegać tylko ich niewielką część. Ta część, którą możemy odebrać jest filtrowana przez nasze unikalne doświadczenie, kulturę, przekonania, język, wartości.
    Człowiek reaguje na własną wewnętrzną reprezentację rzeczywistości a nie na rzeczywistość zewnętrzną.
    Mapa nigdy nie jest dokładnym odzwierciedleniem terenu dla którego została wykonana.
    Świat jest znacznie bogatszy niż wyobrażenie jakie o nim mamy.
  2. Twórcy NLP przyjęli, że doświadczenie ma określoną strukturę.
    Myśli, wyobrażenia, wspomnienia i emocje zapisywane są w pamięci w sposób wspólny dla wszystkich ludzi.
    Uznali także umysł i ciało za elementy tego samego systemu.
    Myśli i wyobrażenia wpływają na emocje a te na fizjologię. Wpływając na którykolwiek z tych elementów wywołujemy zmiany w pozostałych i możemy je modelować według naszej woli.
  3. Według twórców NLP w każdym człowieku tkwi nieuświadomiony potencjał (zasoby), potrzebny do realizacji celów i dokonania zmian.

III. Systemy reprezentacji.

Aby zrozumieć zachowanie człowieka i sposób jego myślenia należy zbadać jego system reprezentacji.

Systemami reprezentacji są sposoby odbierania, magazynowania i kodowania informacji w naszej myśli. Rozróżniamy 3 podstawowe systemy reprezentacji:

Twórcy NLP wydzielili także kategorie osób:

Systemy reprezentacji charakterystyczne dla danej osoby możemy rozpoznać obserwując jej ruchy gałek ocznych:

Dalsze badania wykazały również, że zależność ta jak myślimy i jakimi kanałami ma też swoje odzwierciedlenie w warstwie językowej, tzn.

Słowa i zwroty oparte na doznaniach zmysłowych nazywają się predykatami. Preferencje ustalają się około 11 - 12 roku życia.

Idea systemów reprezentacji jest bardzo użytecznym sposobem rozumienia tego jak ludzie myślą. Umiejętność odczytywania tych wskazówek jest bezcenną min. dla nauczycieli czy terapeutów.

IV. Kotwiczenie stanów.

Stany emocjonalne mają wpływ na myślenie i działanie. Każdy człowiek ma historię osobistą, bogatą w różne stany emocjonalne. Aby ich na nowo doświadczać potrzebny jest jakiś wyzwalacz - jakieś skojarzenie w czasie teraźniejszym dla wywołania oryginalnego doświadczenia. Nasza myśl łączy doznania naturalnie. Jest to sposób w jaki nadajemy znaczenie temu, co robimy. Kotwiczenie zasobów jest techniką dającą nam możliwość wyboru stanu emocjonalnego.

 

Polega na połączeniu pewnego bodźca fizycznego (dźwięku, obrazu, dotyku) ze stanem emocjonalnym i następnie wyzwalającego go. Kotwica to wszystko to, co daje nam dostęp do stanów emocjonalnych.

Kotwice tworzą się, gdy bodziec jest powtarzany i wywołuje określony stan lub jest jednorazowy, ale bardzo silny. Etapy kotwiczenia:

  1. Wybór określonego stanu.
  2. Zbudowanie go przez przypomnienie z przeszłości.
  3. Wybór kotwicy:
    - obraz (np. kolor zielony);
    - dźwięk (np. słowo określające stan);
    - gest;
  4. Doświadczenie wejścia w stan.
  5. Zakotwiczenie.
  6. Test - czyli sprawdzenie, czy został uzyskany dostęp do potrzebnych zasobów. Jeżeli nie, należy powtórzyć punkty 4 i 5.

V. Strategia poprawnego pisania. Etapy:

  1. Sprawdzamy, w jaki sposób ruchy gałek ocznych odpowiadają zmysłom u danej osoby. Do ustalenia wzorca gałek ocznych danej osoby służy zestaw pytań odwołujących się zarówno do wspomnień jak i wyobrażeń. Zadając pytania należy bardzo uważnie obserwować minimalne drgnięcie gałek ocznych. Odpowiedź słowna nie ma znaczenia.
  2. Przygotowujemy listę wyrazów, które będziemy pokazywać ćwiczącemu. Poszczególne słowa zapisujemy w dwojaki sposób: w całości na jednej kartce oraz każdą tworzącą go sylabę na osobnej kartce.
  3. Wybieramy jeden z wyrazów i pokazujemy w odpowiedniej kolejności kartki z sylabami, trzymając je w rogu wspomnień wizualnych ćwiczącego (lewy górny róg). Kartka powinna być trzymana w odległości 30 - 40 cm, przez 4 - 5 sek.
  4. Następnie prosimy aby ćwiczący w myślach (nie zamykając oczu) odtworzył obraz każdej sylaby - kierując gałki oczne w pole wspomnień wizualnych. Robimy to samo z kolejnymi sylabami.
  5. Gdy badany zobaczy już wszystkie sylaby pokazujemy mu cały wyraz i prosimy, aby odtworzył go wizualnie tak samo, jak odtwarzał sylaby. Dobrze jest, gdy potrafi przeliterować wyraz od tyłu, to pozwoli upewnić się, że obraz jest klarowny. Każdy kto posługuje się metodą fonetyczną - nie potrafi przeliterować słowa od tyłu.
  6. Prosimy, by spróbował odnaleźć w sobie emocje, odczucia, które towarzyszyły mu przy poprawnym wykonaniu którejkolwiek z powyższych czynności - a następnie "kotwiczymy" ten pozytywny stan poprzez dotknięcie np. jego ramienia. Połączenie stanu emocjonalnego z bodźcem.
  7. Następnie prosimy go, by zapisał wyraz na kartce i porównał go z zapamiętanym wzorem, kierując oczy w lewy górny róg.
  8. Gdy zapisze wyraz prawidłowo - kotwiczymy kinestetyczne odczucie poprawności w tym sam miejscu co poprzednio.
  9. Prosimy o napisanie zdania z tym wyrazem.
    Te same kroki powtarzamy przy opanowywaniu następnego wyrazu.
  10. Na zakończenie prosimy badanego, żeby wyobraził sobie jakąś sytuację w przyszłości, gdy będzie pisał np. klasówkę, dyktando i żeby wytworzył w sobie pozytywny stan emocji. Kotwiczymy ten stan kinestetycznie.

Tego rodzaju ćwiczenia poprawnego pisania z dziećmi prowadzimy systematycznie. Z dorosłymi - można zakończyć po przepracowaniu strategii zaledwie z kilkoma słowami.

Warto zasugerować badanemu, aby ćwiczył ją w różnych sytuacjach np. czytając coś może od czasu do czasu odrywać wzrok od tekstu i przypominać sobie wizualne wzorce napisanych słów.

Krystyna Jenek